Wanneer je gespannen bent of angstig, kunnen verschillende lichamelijke klachten ontstaan. Eén van die klachten is hyperventileren. Hyperventileren wil zeggen dat je te snel en/of te diep ademt.

Normale ademhaling 

Bij de ademhaling ademt je zuurstof in en koolzuur uit. De ademhaling past zich aan aan wat je doet. Bij inspanning, zoals hardlopen, fietsen en traplopen heb je meer zuurstof nodig. Je gaat dan sneller en/of dieper ademhalen. Je hart gaat sneller kloppen. 

Hoe ontstaat hyperventilatie? 

Wanneer je angstig bent of gespannen, kan je lichaam in een stresstoestand raken. Het is alsof het lichaam zich voorbereidt op inspanning. Je gaat vanzelf sneller en/of dieper ademhalen en je hart gaat sneller kloppen. Je ademt meer zuurstof in dan je op dat moment nodig hebt. Zo kunnen angst en spanning ervoor zorgen, dat je gaat hyperventileren. 

Te snel of diep ademen bij weinig lichamelijke inspanning betekent dat het zuurstofgehalte in het bloed hoger wordt en het koolzuurgehalte te laag wordt. Een te laag koolzuurgehalte kan klachten veroorzaken. 

Hoe herken je hyperventilatie? 

Een te snelle en te diepe ademhaling kunnen voor de volgende klachten zorgen: 

• Ademhalingsklachten: kortademigheid, beklemmend gevoel op de borst, veel zuchten, buiten adem raken bij spreken.
• Hartklachten: hartkloppingen, pijn of steken op de borst, hartbonzen.
• Krampklachten: stijfheid van de spieren, trillen en kramp in de handen, tintelingen in handen of rond de mond.
• Klachten van het centrale zenuwcentrum: duizeligheid, zwart worden voor de ogen, gevoel van flauwvallen, droge mond, transpireren, koud of warm worden, hoofdpijn.
• Maag-darmklachten: misselijkheid, buikpijn, opgeblazen gevoel, overgeven.
• Algemene klachten: gespannenheid, angst, paniek, vermoeidheid, slaapproblemen. 

Deze klachten kunnen voorkomen in een aanval als je bijvoorbeeld erg schrikt of plotseling angstig wordt. Veel mensen schrikken van deze aanval en denken bijvoorbeeld dat ze een hartaanval hebben. Vaak vindt een aanval plaats op een plek waar je moeilijk zomaar kan weglopen, zoals in een lift, een volle trein of in een totaal onbekende omgeving. 

De klachten kunnen ook heel oppervlakkig sluimerend en soms zelfs niet merkbaar aanwezig zijn als je last hebt van chronische hyperventilatie. Dan adem je over een veel langere periode te vaak en/of te diep. Soms is dat al jaren zo.

Wat kun je zelf doen? 

Het beste dat je kunt doen in een situatie van een hyperventilatie-aanval is makkelijker gezegd dan gedaan. Langzamer en oppervlakkiger gaan ademen. Omdat je in paniek kunt raken door het gevoel van benauwdheid is dit erg lastig. Maar je hoeft niet bang te zijn. Je zult niet stikken en de benauwdheid is met een noodmaatregel snel te verhelpen. 

Een noodmaatregel is bijvoorbeeld in een plastic zakje blazen dat je rondom je neus en mond sluit en hierin een tijdje in- en uitademt. Het net uitgeademde koolzuur wordt opgevangen en opnieuw ingeademd. Ook kun je bijvoorbeeld in beweging komen en iets actiefs gaan doen. Je lichaam gaat dan meer verbranden. Op deze manieren wordt het zuurstof en koolzuurgehalte weer op peil gebracht. Afleiding zoeken kan helpen en werken aan een goede houding is ook belangrijk.

Als je vaker last hebt van hyperventilatie of al langer bovenstaande klachten herkent is het beter om naar een ademtherapeut te gaan waar je leert je adem onder controle te krijgen en een nieuwe manier van ademen leert. Zo kun je hyperventilatie voorkomen.  Soms kun je terecht bij een fysiotherapeut, maar ook een in adem gespecialiseerde logopedist kan je verder helpen. Binnen onze praktijk zijn een aantal logopedisten werkzaam die hierin gespecialiseerd zijn.

De therapeut praat met je over de oorzaken en zal je de volgende vragen stellen:

• Is er iets gebeurd wat werkelijk bedreigend was? 
• Heb je last van stress en /of spanningen? 
• Zeggen mensen wel eens dat je gespannen bent, terwijl je je daar zelf niet bewust van bent? 
• Zijn er bepaalde situaties die spanningen bij je oproepen? Zo ja: waarom? 
• Schrijf op in welke situaties je angstig bent en sneller gaat ademhalen. Bespreek dit met iemand die u goed kent. Dat geeft misschien een andere kijk op de situatie. 
• Zijn er dingen waarvan je wakker ligt? 
• Hoe is de balans werk/privé?
• Hoe is het met je algemene conditie, leefgewoontes, houding?

Als het nodig is overlegt de therapeut met je of er andere hulp gezocht moet worden, bijvoorbeeld begeleiding door een psycholoog, ergotherapeut, etc.

Als de klachten aanhouden is het verstandig contact op te nemen met je huisarts. Hij kan advies geven over de te volgen behandeling en kan een verwijzing schrijven. Ook kan hij beoordelen of het noodzakelijk is om te onderzoeken of er misschien een andere oorzaak is dan angst en/of spanning.